Wat is Rekeningrijden?

Een complete gids over de kilometerheffing in Nederland

Rekeningrijden: de definitie

Rekeningrijden is een verzamelnaam voor belastingmaatregelen die het gebruik van de auto belasten in plaats van enkel het bezit. In de praktijk betekent dit dat automobilisten per gereden kilometer gaan betalen, in plaats van een vast bedrag aan motorrijtuigenbelasting (MRB) per jaar.

Het systeem wordt ook wel kilometerheffing, betalen naar gebruik of road pricing genoemd. Het basisprincipe is simpel: wie meer rijdt, betaalt meer. Wie weinig rijdt, betaalt minder.

Kernpunten rekeningrijden:

  • Betalen per gereden kilometer in plaats van vaste belasting
  • Vervangt de huidige motorrijtuigenbelasting (MRB)
  • Accijnzen op brandstof blijven bestaan
  • Kan variabele tarieven hebben (spits, locatie, uitstoot)

Huidige situatie: motorrijtuigenbelasting

Op dit moment betalen automobilisten in Nederland motorrijtuigenbelasting (MRB), ook wel wegenbelasting genoemd. Dit is een vast bedrag per kwartaal of per jaar, ongeacht hoeveel kilometers je rijdt.

De hoogte van de MRB hangt af van:

  • Gewicht van de auto - zwaardere auto's betalen meer
  • Brandstofsoort - diesel betaalt meer dan benzine
  • Provincie - er zijn kleine provinciale verschillen
  • Type voertuig - elektrische auto's hebben vrijstelling of korting

Dit systeem heeft een belangrijk nadeel: iemand die zijn auto nauwelijks gebruikt, betaalt evenveel als iemand die dagelijks 100 kilometer rijdt. Dat wordt door velen als oneerlijk ervaren.

Hoe werkt rekeningrijden?

Bij rekeningrijden betaal je per kilometer die je rijdt. Vergelijk het met hoe je voor een treinreis betaalt: een langere reis kost meer dan een korte reis.

Mogelijke registratiemethoden

Er zijn verschillende manieren om kilometers te registreren. De definitieve keuze is nog niet gemaakt:

OBU (On Board Unit)

Een kastje in de auto dat via GPS registreert waar en wanneer je rijdt. Dit maakt gedifferentieerde tarieven mogelijk (spitsheffing, locatie-afhankelijk).

Kilometerstand APK

De kilometerstand wordt jaarlijks bij de APK-keuring geregistreerd. Eenvoudig en goedkoop, maar geen mogelijkheid voor variabele tarieven.

App-gebaseerd

Een smartphone-app die ritten registreert. Moderne oplossing, maar afhankelijk van medewerking van de automobilist.

Waarom rekeningrijden?

De Nederlandse overheid overweegt rekeningrijden om verschillende redenen:

1. Eerlijkere verdeling van lasten

In het huidige systeem betalen mensen die weinig rijden (bijvoorbeeld ouderen, thuiswerkers) evenveel als mensen die dagelijks veel kilometers maken. Bij rekeningrijden betaal je naar rato van je gebruik van de wegen.

2. Bestrijding van files

Met een spitsheffing kunnen automobilisten gestimuleerd worden om buiten de spits te reizen. Volgens onderzoek kan dit de files met 43% tot 68% verminderen.

3. Vermindering CO₂-uitstoot

Door automobilisten te laten betalen voor daadwerkelijk gebruik, wordt bewuster autogebruik gestimuleerd. Dit draagt bij aan de klimaatdoelstellingen. Alternatieven zoals openbaar vervoer worden relatief aantrekkelijker.

4. Toekomstbestendig belastingstelsel

Elektrische auto's betalen momenteel geen of weinig MRB en geen brandstofaccijns. Naarmate meer mensen elektrisch gaan rijden, dalen de belastinginkomsten. Rekeningrijden zorgt ervoor dat ook elektrische rijders meebetalen aan het onderhoud van de wegen.

Geschiedenis van rekeningrijden in Nederland

De discussie over rekeningrijden is niet nieuw. Al sinds de jaren '80 en '90 wordt erover gesproken:

  • Jaren '80 - Minister Neelie Kroes (VVD) noemt als eerste het "r-woord" in de politiek
  • Jaren '90 - Eerste concrete plannen voor tolwegen rond steden
  • 2007-2010 - Kabinet Balkenende IV werkt aan "Anders Betalen voor Mobiliteit"
  • 2010 - Plannen worden geschrapt na val van het kabinet
  • 2019 - Klimaatakkoord: toezegging voor een vorm van rekeningrijden
  • Heden - Politieke discussie over vorm en invoeringsdatum

Let op: geen vaste datum

Er is momenteel geen definitieve invoeringsdatum voor rekeningrijden. De plannen zijn afhankelijk van politieke besluitvorming. Het nieuwe kabinet zal hierover beslissingen moeten nemen.

Rekeningrijden internationaal

Nederland is niet het enige land dat nadenkt over rekeningrijden. Internationaal zijn er verschillende voorbeelden:

  • Singapore - Pionier met elektronische tolheffing sinds 1998
  • Londen - Congestion charge in het stadscentrum
  • Stockholm - Succesvolle invoering van stadstol
  • Duitsland - Maut voor vrachtwagens op snelwegen
  • Zwitserland - LSVA-heffing voor vrachtwagens

Deze voorbeelden laten zien dat rekeningrijden in verschillende vormen kan werken. De ervaringen zijn overwegend positief wat betreft het verminderen van files en vervuiling.

Wat kun je nu al doen?

Hoewel rekeningrijden nog niet is ingevoerd, kun je je alvast voorbereiden:

  1. Bereken wat rekeningrijden jou zou kosten met onze rekentool
  2. Houd je kilometerstand bij om inzicht te krijgen in je rijgedrag
  3. Overweeg alternatieven voor korte ritten (fiets, OV, thuiswerken)
  4. Bij aanschaf van een nieuwe auto: overweeg een zuinig of elektrisch model

Bereken je kosten →